Prokureur-generaal by litium-debakel betrek

Nuusredaksie – Die ministerie van myne en energie het die prokureur-generaal, Festus Mbandeka, om regsadvies genader oor die wyse waarop die Chinese mynmaatskappy Xingfeng Investments Namibia sy lisensie bekom het om litium naby Uis in die Erongostreek te ontgin.

Die ministerie se voorlopige ondersoeke het glo bevind dat die maatskappy ’n wanvoorstelling van feite in sy aansoek gegee het – iets wat minister Tom Alweendo na bewering probeer regstel.

Maar, met die lisensie wat reeds uitgereik is en Xingfeng wat reeds litium van Uis na China uitvoer, is die ministerie se hande in dié geval afgekap.

Dit is om dié rede dat die ministerie regsadvies van Mbandeka – die regering se hoofregsadviseur – ingewin het.

Xingfeng is verlede Donderdag amptelik van die ministerie se voorlopige bevindinge in kennis gestel en moet binne 30 dae op die aantygings reageer.

Xingfeng het teen die einde van verlede jaar opslae gemaak toe bewerings kop uitgesteek het dat hy N$50 miljoen betaal het om Orange River Mining se litiummyn-eksplorasielisensie op Uis te bekom.

Orange River Mining behoort aan Peter Shifwaku, ’n neef van Ralph Muyamba – wat verlede jaar inderhaas as Alweendo se tegniese adviseur bedank het toe die sage aan die lig gekom het.

Die lisensie het aanvanklik aan Karlowa Mining Enterprises behoort, maar dit is nie hernu nie en onmiddellik aan die maatskappy toegeken waarmee Muyamba bande het. Laasgenoemde het toe spoedig uit die ministerie bedank.

Alweendo het Muyamba by die Teenkorrupsiekommissie van Namibië (ACC) aangegee en Erastus Shivolo as mynkommissaris vervang.

Shivolo het deurgaans ontken dat hy omkoopgeld aanvaar het om die oordrag van die lisensie aan Orange River Mining te bespoedig, wat dit toe aan Xingfeng verkoop het.

ONTKEN

Alweendo was huiwerig om besonderhede te deel oor die regsadvies wat van die prokureur-generaal se kantoor ingewin is, en het gesê hy moet eers met Xingfeng vergader om hul reaksie te hoor op bewerings dat hy die lisensie onregmatig bekom het.

Dié vergadering word glo vir Maart beplan.

Op die vraag oor watter stappe gedoen sal word as daar bevind word dat Xingfeng inderdaad sy lisensie op ’n twyfelagtige wyse bekom het, het Alweendo gesê: “Ek is nie seker wat hul antwoord sal wees nie, so ek kan nie vooraf sê watter stappe gedoen kan word nie.”

Xingfeng se regsverteenwoordiger, Nambili Mhata, het Maandag gesê sy kliënt ontken die aantygings wat teen hulle gemaak is.

“Ons kliënte sal met graagte hul weergawe van gebeure deel sodra hulle dit aan die ministerie voorgelê het,” het hy gesê.

“Hulle [Xingfeng] wil nie hê dit moet in die media afspeel soos die ministerie hulle versoek om te doen nie. Hoe dit ook al sy, ons kliënt ontken die ministerie se merietelose aantygings teen hom, en dit sal by die toepaslike forum aan die ministerie gedemonstreer word.”

GROOT FOUT

Xingfeng se uitvoer van rou litiumerts het verlede jaar ’n herrie in Namibië ontketen te midde van kommer oor ’n gebrek aan waardetoevoeging wat die plaaslike ekonomie kan bevoordeel.

Xingfeng, wat deur sy prokureurs teruggeveg het teen planne om die uitvoer te stop, het gesê hy sal vir nog drie jaar elke maand moet aanhou uitvoer om die koste van mynbedrywighede te dek, kontantvloei te skep en sy beplande litiumverwerkingsfabriek van N$500 miljoen – met ’n ontsoutingsaanleg – op die been te kry.

Alweendo het in November verlede jaar in die parlement gesê amptenare van sy ministerie het versuim om te stipuleer hoeveel litiumerts Xinfeng kan uitvoer, en in die proses het dit die maatskappy carte blanche gegee om te doen wat hy wil.

Die maatskappy het toe toestemming gekry om tot 135 000 ton litiumerts vanaf sy mynperseel uit te voer, hoewel hierdie uitvoere kwansuis net vir “toetsdoeleindes” is.

“Die ministerie-amptenare verantwoordelik vir die administrasie van uitvoerpermitte het nagelaat om met die maatskappy ooreen te kom oor die totale hoeveelheid erts wat vir toetsdoeleindes uitgevoer moes word,” het Alweendo destyds gesê.

– [email protected]