Groot knal mik vir die boeke
'n Buitengewone kosmiese waarneming is by die sterrewag in die Khomas Hochland gemaak oor gammastraal-uitbarstings.
Ronelle Rademeyer – Wetenskaplikes kon danksy die Namibiese sterrewag wat gammastrale bestudeer, die beste waarneming tot nog toe kry van die helderste ontploffings in die heelal.
Die gespesialiseerde hoë-energie stereoskopiese sterrewag (H.E.S.S.) in die Khomas Hochland het die mees energieke bestraling en die langste gammastraal-nágloed van 'n sogenaamde gammastraal-uitbarsting (GRB) tot nog toe opgeteken.
Die H.E.S.S.-waarnemings laat wetenskaplikes nou twyfel aan die teorie oor hoe gammastrale tydens hierdie kolossale sterontploffings gevorm word, sê die Universiteit van Namibia (Unam) in 'n verklaring.
“Gammastraal-uitbarstings is helder X-straal- en gammastraalflitse wat in die ruimte waargeneem word en wat uitgestraal word deur ver, ekstragalaktiese bronne,” verduidelik dr. Sylvia Zhu, astrofisikus verbonde aan die Deutsches Elektronen-Synchrotron (DESY).
Sy is een van die skrywers van 'n artikel wat verlede week in die gesaghebbende wetenskapstydskrif Science oor hierdie deurbraak-waarneming gepubliseer is.
“Hulle is die grootste ontploffings in die heelal en gaan gepaard met die ineenstorting van 'n vinnig-roterende massiewe ster in 'n swart gat,” sê sy.
“'n Fraksie van die bevryde gravitasie-energie voed die produksie van 'n ultra-relatiewe ontploffingsgolf. Die vrystelling daarvan word in twee verskillende fases verdeel, naamlik 'n aanvanklike chaotiese, vinnige fase wat tien sekondes duur, gevolg deur 'n langdurige nágloedfase wat gladweg vervaag.”
Op 29 Augustus 2019 het die satelliete Fermi en Swift 'n gammastraal-uitbarsting in die Eridanus-konstellasie waargeneem.
'BESTE SITPLEKKE'
Dr. Michael Backes, hoof van die H.E.S.S.-groep by Unam, sê hy onthou goed die eerste, interne opskudding oor die waarneming. “Ons span van Unam was gasheer vir die internasionale konferensie oor hoë-energie-astrofisika in Suider-Afrika (HEASA) op Swakopmund van 28 tot 30 Augustus 2019.
Die gebeurtenis, wat as GRB 190829A geklassifiseer is, blyk een van die naaste gammastraal-uitbarstings te wees wat tot dusver waargeneem is, met 'n afstand van ongeveer een miljard ligjare. Die tipiese gammastraling is ongeveer 20 miljard ligjare weg.
“Ons het regtig in die voorste ry gesit toe hierdie gammastraal bars,” sê dr. Andrew Taylor, mede-outeur van die artikel, wat ook aan DESY verbonde is.
“Die span het die nágloed van die ontploffing onmiddellik gevang toe dit vir die H.E.S.S.-teleskope sigbaar geword het. Ons kon die nágloed vir 'n paar dae en boonop met ongekende gammastraal-energieë waarneem,” sê Taylor.
“Die betreklik kort afstand tot hierdie gammastraal-uitbarsting het gedetailleerde metings van die spektrum van die nágloed moontlik gemaak, wat die verspreiding van 'kleure' of foton-energieë van die straling in die baie hoë energiereeks is.
“Ons kon die spektrum van GRB 190829A bepaal tot 'n energie van 3,3 tera-elektronvolts. Dit is omtrent 'n triljoen keer so energiek soos die fotone van sigbare lig,” verduidelik 'n derde medeskrywer, dr. Edna Ruiz-Velasco, van die Max Planck Instituut vir Kernfisika in Heidelberg, Duitsland.
“Dit is wat so uitsonderlik is aan hierdie gammastraling – dit het gebeur in ons kosmiese agterplaas waar die baie hoë-energie-fotone nie geabsorbeer word deur die agtergrondlig op hul pad na planeet Aarde, soos dit oor groter afstande in die kosmos gebeur nie,” sê sy.
Die span kon die nagloed tot drie dae ná die aanvanklike ontploffing volg.
“Ons waarnemings het vreemde ooreenkomste tussen die X-straal en die baie hoë energie gammastraal-uitstraling van die uitbarsting se nagloed getoon,” sê Zhu.
Gevestigde teorieë aanvaar die twee uitstralingskomponente moet deur aparte meganismes vervaardig word.
Volgens die studie wys die navorsingsresultate egter X-strale en die baie hoë energie gammastrale in hierdie nagloed is deur dieselfde meganisme vervaardig, sê die skrywers.
– [email protected]
FOTO
Die teleskope van die Hoë-energie Stereoskopiese Stelsel (HESS) op die plaas Goellschau sowat 100 km suidwes van Windhoek. Foto Klepser/Wikipedia
'n Kunstenaarsvoorstelling van 'n gammastraal-uitbarsting wat ontstaan wanneer 'n ster ontplof en baie hoë-energie fotone vrystel. Grafika Deutsches Elektronen-Synchrotron (DESY)
Die gespesialiseerde hoë-energie stereoskopiese sterrewag (H.E.S.S.) in die Khomas Hochland het die mees energieke bestraling en die langste gammastraal-nágloed van 'n sogenaamde gammastraal-uitbarsting (GRB) tot nog toe opgeteken.
Die H.E.S.S.-waarnemings laat wetenskaplikes nou twyfel aan die teorie oor hoe gammastrale tydens hierdie kolossale sterontploffings gevorm word, sê die Universiteit van Namibia (Unam) in 'n verklaring.
“Gammastraal-uitbarstings is helder X-straal- en gammastraalflitse wat in die ruimte waargeneem word en wat uitgestraal word deur ver, ekstragalaktiese bronne,” verduidelik dr. Sylvia Zhu, astrofisikus verbonde aan die Deutsches Elektronen-Synchrotron (DESY).
Sy is een van die skrywers van 'n artikel wat verlede week in die gesaghebbende wetenskapstydskrif Science oor hierdie deurbraak-waarneming gepubliseer is.
“Hulle is die grootste ontploffings in die heelal en gaan gepaard met die ineenstorting van 'n vinnig-roterende massiewe ster in 'n swart gat,” sê sy.
“'n Fraksie van die bevryde gravitasie-energie voed die produksie van 'n ultra-relatiewe ontploffingsgolf. Die vrystelling daarvan word in twee verskillende fases verdeel, naamlik 'n aanvanklike chaotiese, vinnige fase wat tien sekondes duur, gevolg deur 'n langdurige nágloedfase wat gladweg vervaag.”
Op 29 Augustus 2019 het die satelliete Fermi en Swift 'n gammastraal-uitbarsting in die Eridanus-konstellasie waargeneem.
'BESTE SITPLEKKE'
Dr. Michael Backes, hoof van die H.E.S.S.-groep by Unam, sê hy onthou goed die eerste, interne opskudding oor die waarneming. “Ons span van Unam was gasheer vir die internasionale konferensie oor hoë-energie-astrofisika in Suider-Afrika (HEASA) op Swakopmund van 28 tot 30 Augustus 2019.
Die gebeurtenis, wat as GRB 190829A geklassifiseer is, blyk een van die naaste gammastraal-uitbarstings te wees wat tot dusver waargeneem is, met 'n afstand van ongeveer een miljard ligjare. Die tipiese gammastraling is ongeveer 20 miljard ligjare weg.
“Ons het regtig in die voorste ry gesit toe hierdie gammastraal bars,” sê dr. Andrew Taylor, mede-outeur van die artikel, wat ook aan DESY verbonde is.
“Die span het die nágloed van die ontploffing onmiddellik gevang toe dit vir die H.E.S.S.-teleskope sigbaar geword het. Ons kon die nágloed vir 'n paar dae en boonop met ongekende gammastraal-energieë waarneem,” sê Taylor.
“Die betreklik kort afstand tot hierdie gammastraal-uitbarsting het gedetailleerde metings van die spektrum van die nágloed moontlik gemaak, wat die verspreiding van 'kleure' of foton-energieë van die straling in die baie hoë energiereeks is.
“Ons kon die spektrum van GRB 190829A bepaal tot 'n energie van 3,3 tera-elektronvolts. Dit is omtrent 'n triljoen keer so energiek soos die fotone van sigbare lig,” verduidelik 'n derde medeskrywer, dr. Edna Ruiz-Velasco, van die Max Planck Instituut vir Kernfisika in Heidelberg, Duitsland.
“Dit is wat so uitsonderlik is aan hierdie gammastraling – dit het gebeur in ons kosmiese agterplaas waar die baie hoë-energie-fotone nie geabsorbeer word deur die agtergrondlig op hul pad na planeet Aarde, soos dit oor groter afstande in die kosmos gebeur nie,” sê sy.
Die span kon die nagloed tot drie dae ná die aanvanklike ontploffing volg.
“Ons waarnemings het vreemde ooreenkomste tussen die X-straal en die baie hoë energie gammastraal-uitstraling van die uitbarsting se nagloed getoon,” sê Zhu.
Gevestigde teorieë aanvaar die twee uitstralingskomponente moet deur aparte meganismes vervaardig word.
Volgens die studie wys die navorsingsresultate egter X-strale en die baie hoë energie gammastrale in hierdie nagloed is deur dieselfde meganisme vervaardig, sê die skrywers.
– [email protected]
FOTO
Die teleskope van die Hoë-energie Stereoskopiese Stelsel (HESS) op die plaas Goellschau sowat 100 km suidwes van Windhoek. Foto Klepser/Wikipedia
'n Kunstenaarsvoorstelling van 'n gammastraal-uitbarsting wat ontstaan wanneer 'n ster ontplof en baie hoë-energie fotone vrystel. Grafika Deutsches Elektronen-Synchrotron (DESY)
Kommentaar
Republikein
Geen kommentaar is op hierdie artikel gelaat nie