Ons taal

Een van my gunsteling idiome is ongetwyfeld agteros kom ook in die kraal. En ná gister, hou ek sommer nog ’n skoot meer daarvan.
Voorheen was dit bloot omdat ek in my geaardheid nie hou van aanjaag nie. En dan bedoel ek wel ook aanjaag in die sin van ’n gemors maak van iets, maar veral in die sin van weens haastigheid vorentoe gedryf word. Dit voel my mos as iemand my op die laaste nippertjie aanjaag of ek skoon my laaste gedagtes verloor en dan alewig iets vergeet. So, ja, dan kan ’n mens uit pure moedeloosheid jou aanjaer se plan probeer koudsit met ’n “Toemaar, agteros kom ook in die kraal.”
Ek het ’n paar mense en boeke gevra wat dié idioom vir hulle beteken. Deurgaans klink die idee van die stadigste kry ook klaar of liewer laat as nooit. Maar daar steek méér in die idioom!
Oom Frans van der Mark van Gobabis vertel my gister wat die herkoms van die idioom is: Wanneer ’n ossewa vol vrag by die eindbestemming aangekom het, is al die osse behalwe die agterste twee osse uitgespan. Hulle kon solank vreet, drink en drentel tot in die kraal. Die agterosse het nog ‘n laaste takie gehad om af te handel voor hulle soos die res kon klaar wees, want nadat die vrag van die wa afgelaai is, moes hulle twee eers nog die leë wa sleep tot by sy bêreplek voordat hulle ook uitgespan kon word en kraal toe kon gaan.
So, dan is dit mos geen wonder dat die verantwoordelike pa of ma voor ’n gesinsvakansie alewig die agteros oftewel die agterbul of agterkoeitjie moet wees nie.

Petronella F Genis
[email protected]
Vakgroep Afrikaans
Die Universiteit van Namibië