Pablo Neruda se gedigte nou in Afrikaans

Die eerste Afrikaanse bloemlesing van die beroemde Chileense digter Pablo Neruda se gedigte is onlangs deur Naledi uitgereik.

Vandag is boordensvol, vertaal deur die digter De Waal Venter, spruit uit die Spaanse oeuvre van die man wat al as die grootste digter van die 20ste eeu beskryf is en die Nobelprys vir letterkunde in 1971 ontvang het.

Die bundel bevat van Neruda se eerste gedigte en ook een wat gepubliseer is nadat hy in 1973 dood is.

“Sy vroegste gedigte is vandag nog van sy gewildste en bekendste gedigte, soos sy 20 liefdesgedigte,” sê Venter, wat ook vir Neruda op die omslag geskilder het.

“Daar word eintlik van twee Nerudas gepraat: Die een wat die gedigte geskryf het wat mense ken, en die ander een wat baie polities georiënteerde gedigte geskryf het. Kritici beskou hierdie gedigte as minder belangrik vir die letterkunde, hoewel dit van maatskaplike en politieke belang is.”

Venter het in 2010 begin om Neruda se gedigte te vertaal.

Hy het tot in 2018 gewerk aan die verse wat in Vandag is boordensvol opgeneem is.

Venter is egter nog nie klaar met vertalings van Neruda nie.

“(Die digter) Charl-Pierre Naudé, wat die inleiding in die bundel geskryf het, het vanoggend vir my ’n boodskap gestuur en gevra of ek nog gedigte het. En ek het. Ek hoop daar is nog ’n paar vrugbare skryfjare oor.”

Venter het danksy die digter Uys Krige die werk van Neruda ontdek.

“As ’n jong man het ek Uys se vertalings van hom gelees. Uys het ook (die Spaanse digter Federico) Lorca vertaal. Dit was baie jare gelede, maar dit het lank geneem voordat ek uiteindelik besluit het om hom (Neruda) te probeer vertaal.”

Die opvolg wat Venter van Neruda se verse in Afrikaans beplan, sal egter nog ’n ruk neem.

Hy vertaal ook die gedigte van die ontslape Sweedse digter Tomas Tranströmer wat in 2011 die Nobelprys vir letterkunde gewen het.

Intussen is daar ook sy eie skryfwerk.

Venter se jongste digbundel, Oop sirkel, het in 2017 by Naledi verskyn.

“Ek dink sommige gedigte is onvertaalbaar of moeilik vertaalbaar omdat daar woordspelings voorkom, maar as die gedig so geskryf is dat dit nie vertaal kan word nie, is die gedig miskien obskuur, of die gedig se tegniek is so swak dat dit onvertaalbaar is. Dis die enigste redes waarom ek dink ’n gedig nie vertaal kan word nie.”

Venter reken hy is teen dié tyd al ingestudeer wat Neruda betref. Sy vertaalvermoë moes hy ook ontwikkel.

Hy het al twee gedigte met opset in Neruda se styl geskryf.

Vertaling is egter ’n ander storie.

“Daar bestaan ’n spektrum van vertaling. Aan die een kant is daar ’n baie direkte vertaling, soos in ’n hof of met ’n toespraak. Daar is ook sulke gevalle in die letterkunde. Aan die ander kant is daar gevalle waar iets so vry vertaal word dat dit eintlik nie meer as ’n vertaling beskou kan word nie, maar as ’n herskrywing van die gedig.

Nou êrens in hierdie spektrum beweeg verskeie vertalers.

Ek plaas myself 25% in daardie ruimte.”

Dit wat in die Spaanse gedig vertel word, figureer wel in die Afrikaanse gedig, maar nie noodwendig woord vir woord nie.

Dit was die geval in ’n gedig soos “ ’n Klompie gediertes”.

“Daar verskyn ’n woord wat in Afrikaans letterlik ‘miershoop’ beteken, maar in die gedig kon dit nie werk nie, want die gedig handel oor verskeie diere. So, dit moes aangepas word.

“ ’n Mens wil getrou aan die vers bly, maar soms is dit nodig om effens af te wyk. Dis altyd nodig om te kyk dat jy die Afrikaans so skryf dat jy ’n gedig skryf en nie ’n vertaling nie.

“Jy wil nie soseer ’n weergawe van die betekenis hê nie, jy wil ’n Afrikaanse gedig hê.”