'Waardasierol nié op akkurate feite gegrond'

Elvira Hattingh – ’n Uitspraak in die waardasiehofsitting in Windhoek het Maandag ’n verwarrende wending geneem.

Die voorsittende beampte het bevind dat die waardeerder klaaglik daarin misluk het om te bewys dat sy grondwaardasies op akkurate feite gegrond is. Grondeienaars se besware sal nou van nuutsaf aangehoor moet word.

Landdros Johannes Shuuveni het gister in die Windhoekse landdroshof gesê die huidige isokaart en -waardes wat in die voorlopige waardasierol vir 2012 gebruik is, is onbetroubaar, wat dit moeilik maak vir die hof om dit in sy huidige vorm te bekragtig.

Die hof het grondeienaars se besware gehandhaaf, maar voorts verseg om die waarde van plase te verminder sonder dat die betrokke partye getuienis in verband hiermee kon indien. Dienooreenkomstig moet beswaarmakers nou weer op datums in November ooreenkom om individueel bewyse in die hof te lewer oor waarom hul grond verkeerd gewaardeer is.

Regsverteenwoordigers het aan Republikein gesê hulle worstel met die vraag of die landdros se uitspraak beteken dat die 2012- waardasierol nou nietig is, aangesien die hof bevind het die metode waarvolgens dit oopgestel is, foutief was.

“Hoe kan grondeienaars voorts gevra word om in November waardasies in die hof te kom betwis wat op die rol gebaseer is wat die hof nou as onbetroubaar bestempel het? Ons is nie seker oor die gevolge van die uitspraak nie,” het mnr. Charlie Bodenstein gesê.

Shuuveni het tydens sy uitspraak gesê die waardasierol is nie betroubaar nie.

“Die bewysstukke wat voor die hof gedien het, het getoon dat die waardeerder, mnr. Protasius Thomas, nie sy waardasies aan die hand van akkurate besonderhede en feite kon staaf nie.

“Dit behoort duidelik te wees vir enige een wat die waardasies bestudeer dat hy ’n logiese gevolgtrekking van feitelike inligting gemaak het. Die waardeerder het klaaglik daarin muslik om dit te doen.

“Beswaarmakers het deur middel van die getuienis van drie kenners die hof daarop gewys het dat die waardeerder nie inligting oor drakrag van die ministerie van water, landbou en bosbou tot en met sy waardasie van 1 April 2012 verkry het nie. Boonop is aangetoon dat die agro-ekologiese sones wat die waardeerder sê hy gebruik het, in 2003 opgestel is en dus 13 jaar oud is,” het Shuuveni gesê.

“Die geohidroloog, mnr. Frank Bockmühl, het aangedui dat die kaart wat deur die waardeerder gebruik is, slegs ’n eerste weergawe was en dat drakrag ook nie in berekening gebring is om die isokaart op te stel nie.

“Verder het die professionele waardeerder, mnr. Jurie Scholtz, getoon dat dit lyk asof die waardeerder vergelykbare verkope in dieselfde registrasiegebiede in ag geneem het – wat oor ’n baie groot gebied kan strek en die metode gebrekkig stem.

“Daar is voorgestel dat die waardeerder eerder die waardes van nabygeleë eiendomme wat op die vrye mark verkoop is, in ag moes geneem het. Scholtz het ook getoon dat dit nie genoeg is om die verbruikersindeks te gebruik om op 2012-grondwaardasies te besluit nie omdat die mark jaarliks verander,” het Shuuveni gesê.

Volgens Shuuveni het die waardeerder tydens kruisondervraging verskeie vrae deur regsverteenwoordigers ontduik en hy kon nie die deskundige getuies behoorlik ondervra nie.

“Hy het self ook nie enige getuies geroep nie en dit was nie duidelik waarom nie,” het die landdros gesê.

Shuuveni het egter die beswaarmakers se voorgestelde Lubbe-model verwerp op grond daarvan dat dit met die hoofwet bots.

“Die hof is ongemaklik daarmee om die Lubbe-model te aanvaar,” het hy gesê.

Dit volg nadat die weidingskundige van die ministerie van water, landbou en bosbou, mnr. Leon Lubbe, ’n model voorgestel het waarvolgens grondeienaars se grond eerder waardeer moet word. Hy het ook ’n formule voorgestel wat ’n plaas se waarde per hektaar bepaal en wat die prys van beesvleis, die grootte van ’n plaas asook die drakrag daarvan in ag neem.

Thomas is ook aangesê om vir die sittings in November die besware volgens toegekende sones op die isokaart en in kronologiese plaasnommers in te deel.

Die onderskeie regsverteenwoordigers en ander betrokkenes sal môre die hof verwittig wanneer in November almal vir die nuwe sittings beskikbaar sal kan wees of watter proses gevolg sal word.