Werkskepping

Ons was die afgelope week by ’n werknemerstudie by ‘n vooraanstaande organisasie betrokke om die vlak van motivering te peil.

Werknemers kry dan die geleentheid om verskeie aspekte rakende die werksomgewing en leierskap anoniem te evalueer. Een van die vrae wat aan respondente gevra word, is: “Indien jy die hoofbestuurder van hierdie organisasie was, wat sou jy gedoen het om die regte klimaat vir motivering en produktiwiteit te skep?”

Die antwoorde op hierdie vraag verbaas my gewoonlik en bevestig opnuut die stem van gewone mense moenie onderskat word nie. Dit getuig van insig en herinner leierskap net weer daaraan dat oplossings vir die meeste uitdagings reeds bekend is aan mense op voetsoolvlak.

Die afgelope paar jaar is verskeie konferensies op nasionale vlak gehou om hedendaagse uitdagings te bespreek, maar daarná word weinig terugvoering gegee oor die implementering van idees wat hierdie forums gelewer het. Hierdie werklikheid word beklemtoon deur die verdieping van ons sosioëkonomiese uitdagings.

Gisteraand het ek in my studeerkamer hieroor nagedink en die hipotetiese vraag aan myself gestel: “Indien ek die president van hierdie land was, wat sou ek gedoen het om van ons grootste vraagstukke te pak?”

Die ingewikkelde vraag het my verbyster gelaat ná ek verskeie vloeidiagramme geteken het, wat later soos ‘n spinnerak gelyk het, want daar is verbande tussen die meeste sosioëkonomiese faktore.

Die Wêreldbank se Africa Competitive Report 2017 dui aan Afrika se bevolking groei vinniger as sy vermoë om werk te skep, en werkskepping behoort ‘n strategiese fokusarea van voorkeur vir alle Afrikalande te wees. Daar word beraam sowat 10 tot 12 miljoen jongmense betree jaarliks die werksmag in Afrika, maar slegs 3 miljoen werksgeleenthede word geskep.

Dit beteken die werkloosheidsprobleem is besig om oraloor die vasteland buitensporige afmetings aan te neem. Verstedeliking neem veelvoudig toe, want die meeste mense stroom na stede op soek na werk. Dit plaas druk op behuising, basiese dienste, gesondheid, stedelike beplanning, opvoeding en opleiding, infrastruktuur, veiligheid, sekuriteit en so meer.

Dit is ‘n mandjie van uitdagings met onderwys, wat as een van die grootste uitdagings beklemtoon word, wat ‘n direkte impak op werkskepping en die gehalte van die werksmag het.

In 2014 was daar 7,9 miljoen onderwysers in Afrika (4,7 m. laerskool- en 3,2 m. hoërskoolondersywers), maar 19,7 miljoen word teen 2030 benodig gegewe die bevolkingsaanwas en onderwyser-tot-leerling verhouding, wat op 1:25 vir hoërskool- en 1:40 vir laerskoolonderwys vasgestel is.

Daar word voorspel 9 miljoen onderwysers gaan die onderwys oor die volgende 15 jaar verlaat weens niemededingende vergoedingspakette en omstandighede waarin onderwysers moet werk.

Die grootste uitdaging is in hoërskoolonderwys in Afrika suid van die Sahara, waar slegs 2,2 miljoen hoërskoolonderwysers werksaam is, maar waar 11 miljoen teen 2030 benodig gaan word.

Dit is egter duidelik dat werkskepping ‘n sentrale tema in Namibië moet wees. Die kernfaktore wat hiermee verband hou, is gehalte en volhoubare onderwys en opleiding, die aantrekking van internasionale beleggers, stimulering van die ekonomie deur van plaaslike dienste en produkte gebruik te maak, en die vestiging van ‘n nasionale werksetiek wat kan kers vashou met mededingende kulture soos China.

Hierdie werksetiek moet gegrond wees op verantwoordbaarheid om selfonderhoudend te kan word.

Dit beteken verder ons leiers moet ook ‘n “Namibië eerste” beleidstandpunt inneem.

Geen kontrakte behoort aan buitelandse maatskappye gegee te word indien die kundigheid en produkte in ons eie land te vinde is nie.

Kan jy jouself indink hoeveel werk geskep kan word en ontwikkeling gedoen kan word indien die miljarddollar-kontrakte, wat tans aan Oosterse lande gegee word eerder aan Namibiërs toegeken word?