Regering steek (weer) kleim af in selfdegeslaghuwelike

Die regering het weer sy kleim afgesteek in sy strewe om selfdegeslaghuwelike in Namibië te verbied, deur nog 'n huwelikswetsontwerp in te dien. Dit na aanleiding van die hooggeregshof se besluit om seksuele dade tussen mans in Namibië te dekriminaliseer en wat sodomie ongrondwetlik en ongeldig verklaar het.

byna presies 'n jaar gelede in Julie verlede jaar het die Swapo-veteraan Jerry Ekandjo 'n wetsontwerp ter tafel gelê om die term eggenoot uitdruklik te definieer, in stryd met 'n hooggeregshofbeslissing oor selfdegeslaghuwelike.

Ekandjo het terselfdertyd 'n wetsontwerp vir private lede na die parlement gebring om sommige dele van die huwelikswet te wysig om ook sonder onduidelikheid te definieer dat die huwelik slegs tussen die lede van die teenoorgestelde geslag moet wees.

Die SC het beslis dat Namibië se immigrasiewette selfdegeslaghuwelike moet erken wat geldig buite Namibië gesluit is. Albert Kawana, minister van binnelandse sake, immigrasie, veiligheid en sekuriteit se huwelikswetsontwerp wat hy vandeesweek ter tafel gelê het, het egter ten doel om dié hofuitspraak te ontbondel.

Volgens hom is daar geen twyfel dat die hooggeregshofuitspraak 'n sterk reaksie uit die geledere van verskeie sektore van die Namibiese samelewing ontlok het nie en wat wissel van politieke partye, godsdienstige organisasies en tradisionele leiers tot vakbonde en jeugorganisasies.

“Gegewe hierdie toedrag van sake kan 'n mens vra watter stappe geneem moet word om hierdie ontwikkeling binne die letter en gees van die Namibiese grondwet en ander wette van ons republiek aan te spreek?

Namibië is een van die skitterende voorbeelde van demokrasie op die Afrika-vasteland. Die regbank is heeltemal onafhanklik, maar die uitvoerende gesag het 'n plig om waardes, kulturele norme en tradisies van die Namibiese mense te beskerm,” het hy gesê.

Volgens Kawana is dit daarom "noodsaaklik dat wetgewende hervormings ingestel moet word om dit kategories duidelik en sonder enige twyfel duidelik te maak dat selfdegeslaghuwelike nie in Namibië erken moet word nie."

John Nakuta, akademikus vir sosiale geregtigheid, sê die grondwetlikheid van die huwelikswetsontwerp kan en moet uitgedaag word wanneer dit wet word deur diegene wat glo dat 'alle mense gelyk is in waardigheid en regte' en wat beslis diegene insluit wat eenvoudig nie aan geslagsrolle of -identiteite voldoen nie.

Volgens Nakuta kan Kawana se wetsontwerp egter streng gesproke nie vir dieselfde doel as dié van Ekandjo uitgevaardig word en bloot om 'n hooggeregshofbeslissing te weerspreek nie.

“Die wetsontwerp handel oor breër kwessies as die Ekandjo-wetsontwerpe. Sekere bepalings van die wetsontwerp is egter ooglopend onversoenbaar met die gelykheid- en nie-diskriminasiebepalings van die grondwet.

Die twee mees prominente in die verband is eerstens die definisie van gades en tweedens die ontkenning van selfdegeslaghuwelike in buitelandse jurisdiksies. Die Namibiese grondwet in artikel 14(1) bepaal dat 'mans en vroue van volle ouderdom... die reg sal hê om te trou en om 'n gesin te stig.'

Hierdie frase is identies aan artikel 16 van die Universele Verklaring van Menseregte (UDHR). Sommige het die bewoording van artikel 14 geïnterpreteer as om huweliksregte tot heteroseksuele paartjies te beperk. Die opstellers van die huwelikswetsontwerp het so 'n interpretasie gekoester. Dit is myns insiens 'n duidelike waninterpretasie van die grondwet. In lande soos Suid-Afrika het hoër howe wetgewing wat huwelik definieer as ‘tussen een man en een vrou’ geskrap.

In hierdie konteks het die Suid-Afrikaanse grondwetlike hof tereg bevind dat deur "mense toegang tot die huwelik te weier ... dit hulle die status en waardigheid ontsê om gewone burgers in die samelewing te wees." Sal ons howe anders beslis wanneer die diskriminerende definisie van 'eggenoot' van die wetsontwerp betwis sal word? Ek twyfel,” sê Nakuta.

Volgens is die nie-erkenning van selfdegeslaghuwelike wat geldig in die buiteland gesluit is en soos wat in die huwelikswetsontwerp voorsiening voor gemaak is, duidelik daarop gemik om die Digashu-uitspraak van die hooggeregshof te weerspreek.

“In Digashu het die hooggeregshof die fundamentele beginsel herbevestig dat mense wat in ‘n soortgelyke situasie is, oor die algemeen gelyk behandel moet word. Tensy daar natuurlik 'n rasionele, wettige regeringsdoel of doelwit is om in 'n gegewe geval iemand ongelyk te behandel. Dit is ‘n fundamentele beginsel van die reg tot gelykheid soos vervat en gewaarborg in ons grondwet. Die beginsel vervaag nie nou 'sommer' omdat die huwelikswetsontwerp dit voorsien nie. Ons regsorde verwerp enigiets wat onbillik en onredelik kan wees.

Dit verafsku eweneens willekeur en naakte voorkeur wat om watter rede ook al gedoen word. Watter rasionele en wettige doel/doelwit word gedien deur nie erkenning te gee aan selfdegeslaghuwelike wat geldig in 'n ander land gesluit is nie?” - [email protected]