Ons taal

Waarom vertaal ons sekere name in Afrikaans en ander nie? Iemand het hierdie vraag ’n ruk gelede aan my gestel, en ek het daarop nie ’n bevredigende antwoord gegee nie. Dus gebruik ek hierdie geleentheid om my gewete te probeer sus.

Die eerste rede is dat sekere name handelsname is. Hulle is so geregistreer en so bekend. Daarom het niemand nog die naam "Fiat" (’n Italiaanse motorfabrikaat) na "Laat dit so wees" en "Volkswagen" na "Volkswa" vertaal nie. Die Afrikaanse vertaling van "Facebook" as "Bakkiesboek" is hoogstens speelse Afrikaans en kan nie as ’n ernstige Standaardafrikaanse ekwivalent beskou word nie.

Die tweede rede word ook deur die Latynse woord "fiat" geïllustreer: Soms het Afrikaans gewoon nie ’n leksikale ekwivalent vir ’n woord in die brontaal nie. Dan gebeur dit dikwels dat dié woord uit die brontaal geleen word om die leksikale gaping in Afrikaans te vul. Dieselfde argument geld vir die woord "efundja", wat ons uit Oshiwambo leen. Ons het nie die leksikale voorraad in Afrikaans om "seisoenale vloede in die noorde van Namibië" in een woord te benoem nie. Normaalweg vertaal ons natuurlik ook nie persoonsname nie, want ’n persoonsnaam ís die persoon: My vriend "John" is "John" en nie "Johan" nie. Soms is plekname wel vertaal as hulle nie lekker met die Afrikaanse klankstelsel korrespondeer nie (bv. "Parys" vir "Paris", uitspraak ±"Pa-rié"), hoewel dié gebruik ietwat verouderd is. Deesdae probeer ons toenemend om plekname so na as moontlik aan hulle oorspronklike vorm uit te spreek en te translitereer.

Prof. Herman Beyer

Vakgroep Afrikaans

Universiteit van Namibië

[email protected]